این نوشیدنی محبوب و انرژیبخش، همراه همیشگی صبحهای ماست. اما آیا تا به حال فکر کردهاید اولین بار چه کسی دانههای قهوه را کشف کرد؟ یا چگونه قهوه از کوهستانهای دورافتاده اتیوپی به یک نوشیدنی جهانی تبدیل شد؟ قهوه چیزی فراتر از یک نوشیدنی است؛ این مایع تلخ و گرم، پلی میان فرهنگها و تمدنها است. در این مقاله، سفری جذاب به گذشته قهوه خواهیم داشت و با داستانهای جذاب آن آشنا خواهیم شد.
داستان کالدی: آغاز افسانه قهوه
ماجرای کشف قهوه با افسانهای جذاب آغاز میشود. حدود هزار سال پیش، یک چوپان اتیوپیایی به نام کالدی هنگام چرای بزهایش، متوجه رفتاری عجیب در آنها شد. بزها پس از خوردن میوههای قرمز یک گیاه خاص، بسیار پرجنبوجوش و پرانرژی میشدند و تا شبهنگام بیوقفه حرکت میکردند.
کالدی که از این پدیده شگفتزده شده بود، مقداری از این میوهها را به یک صومعه محلی برد. راهبان صومعه با تهیه نوشیدنی از دانههای این گیاه، متوجه شدند که این نوشیدنی باعث افزایش تمرکز و بیداری آنها میشود. به این ترتیب، قهوه به عنوان یک نوشیدنی انرژیبخش، راه خود را از کوهستانهای اتیوپی آغاز کرد.
هرچند صحت این داستان قابل تایید نیست، اما چیزی که روشن است این است که قهوه برای اولین بار در مناطق کوهستانی اتیوپی کشف شد و از همانجا تاریخچه باشکوه خود را آغاز کرد.
قهوه در یمن: اولین گامهای جهانی شدن
پس از کشف در اتیوپی، قهوه به یمن راه یافت و در قرن یازدهم میلادی به بخشی جداییناپذیر از زندگی یمنیها تبدیل شد. یمنیها این نوشیدنی را "قَهْوة" نامیدند که به معنای "نوشیدنی محرک" است.
قهوه در یمن علاوه بر مصرف روزانه، در آیینهای مذهبی نیز نقش داشت. صوفیان یمنی از قهوه برای بیدار ماندن در شبهای عبادت استفاده میکردند. بندر موکا به مرکز اصلی تجارت قهوه تبدیل شد و این نوشیدنی از این بندر به خاورمیانه، ایران و شمال آفریقا صادر شد.
قهوه در امپراتوری عثمانی: تولد قهوهخانهها
در قرن شانزدهم، قهوه به امپراتوری عثمانی رسید و به سرعت در زندگی اجتماعی مردم جایگاه ویژهای پیدا کرد. اولین قهوهخانهها در استانبول افتتاح شدند و به مکانهایی برای گفتگوهای سیاسی، معاشرتهای اجتماعی و حتی تفریحات سنتی تبدیل شدند.
عثمانیها با ابداع روش دمآوری قهوه ترک، این نوشیدنی را به هنری بیبدیل تبدیل کردند. قهوه به قدری در زندگی مردم عثمانی اهمیت یافت که قوانینی درباره آن وضع شد؛ مثلاً اگر مردی برای همسرش قهوه تهیه نمیکرد، زن میتوانست درخواست طلاق دهد!
قهوه در اروپا: از تلخی شیطان تا شیرینی پاپ
در قرن هفدهم، قهوه از طریق تاجران ونیزی به اروپا رسید. در ابتدا، این نوشیدنی با شک و تردید روبهرو شد و برخی آن را "نوشیدنی شیطان" نامیدند. اما این نگرش زمانی تغییر کرد که پاپ کلمنت هشتم طعم قهوه را امتحان کرد و آن را تایید نمود.
قهوهخانهها به سرعت در اروپا گسترش یافتند. اولین قهوهخانه اروپا در ونیز افتتاح شد و این مکانها به مراکزی برای تجمع روشنفکران، هنرمندان و تاجران تبدیل شدند. بسیاری از تصمیمات مهم تاریخی و ایدههای بزرگ در همین قهوهخانهها شکل گرفت.
به موازات گسترش مصرف قهوه، کشت این محصول در مناطق استوایی مانند برزیل، کلمبیا و جامائیکا رونق یافت. برزیل به بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان تبدیل شد و این جایگاه را تا امروز حفظ کرده است.
قهوه در دنیای مدرن: نوشیدنی میلیونها نفر
امروزه قهوه تنها یک نوشیدنی نیست؛ بلکه بخشی از فرهنگ و سبک زندگی مردم در سراسر جهان است. از کافههای محلی تا برندهای بزرگی مانند استارباکس، قهوه توانسته است هویتی جهانی پیدا کند.
این نوشیدنی هزارساله در فرهنگهای مختلف به روشهای متفاوتی تهیه و مصرف میشود و همچنان جایگاه خود را به عنوان یکی از پرمصرفترین نوشیدنیهای جهان حفظ کرده است.